• {title}

Đặc điểm quan trọng của tạp chí thời đại mới?

Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông, Nguyễn Mạnh Hùng, nói về quan trọng của tạp chí trong hội nghị với Tạp chí Thông tin và Truyền thông. Tạp chí TT&TT đã trải qua 60 năm phát triển, đồng thời nhấn mạnh sâu - rộng - mới là ba đặc điểm quan trọng của tạp chí. Ông Hùng cũng khuyến khích việc tái cơ cấu và tận dụng cơ hội mới trong ngành truyền thông và công nghệ số.

Ngày 07/02/2023, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông, Nguyễn Mạnh Hùng đã có buổi làm việc với Tạp chí Thông tin và Truyền thông, và trong đó, ông nêu rõ về đặc điểm quan trọng của các tạp chí. Anh Nguyễn Thanh Lâm - Thứ trưởng và Cục Báo chí đề cao việc giải quyết câu chuyện của Tạp chí Thông tin và Truyền thông, và nhấn mạnh rằng đây là một câu chuyện lớn hơn, liên quan đến tạp chí Việt Nam.

Khía cạnh lịch sử của tạp chí

Tạp chí Thông tin và Truyền thông, trước đây là Tập san Kỹ thuật Bưu điện, Truyền thanh, đã trải qua 60 năm phát triển với 6 lần đổi tên, mỗi thay đổi tương ứng với sự tiến bộ của ngành từ Bưu chính, Viễn thông đến Công nghệ Thông tin, Báo chí, Xuất bản và Truyền thông, Công nghệ số, Chuyển đổi số.

3 Đặc điểm quan trọng của tạp chí

Sâu: Tạo sự khác biệt cơ bản giữa báo và tạp chí. Báo là tin, là dễ làm, phóng viên của báo làm được. Tạp chí là các bài phân tích chuyên sâu, phóng viên của Tạp chí chưa chắc đã làm được ngay. Mình không làm được thì người khác sẽ làm được. Cũng vì mình không làm được, hoặc không làm mà mỗi phóng viên sẽ có hàng trăm người viết chuyên sâu cho Tạp chí. Vậy là đối với tạp chí thì mạng lưới chuyên gia là quan trọng, mạng lưới với các viện nghiên cứu là quan trọng, mạng lưới với các cơ quan quản lý là quan trọng, mạng lưới số liệu ngành là quan trọng, mạng lưới với các nhà lập pháp là quan trọng, mạng lưới với các cơ quan hành pháp là quan trọng, mạng lưới với các doanh nghiệp là quan trọng, mạng lưới với các tổ chức bảo vệ người dùng là quan trọng, với các hội, hiệp hội là quan trọng. Vậy với báo thì phóng viên là quan trọng, còn với tạp chí thì mạng lưới là quan trọng.

Chữ “Sâu” còn có một cái hay là không có cạnh tranh. Viết chuyên sâu về lĩnh vực TT&TT thì chắc chỉ có Tạp chí TT&TT. Báo không có cái may mắn này. Thời buổi cạnh tranh bây giờ thì tạo ra “biển xanh” là quan trọng. Tạp chí có may mắn là rất nhiều thông tin chuyên sâu: vấn đề sâu, số liệu sâu, phân tích sâu, kiến giải sâu, chuyên đề sâu, nghiên cứu sâu, lý luận sâu, hội thảo sâu, luật pháp sâu, chính sách sâu, quốc tế sâu... tất cả những cái sâu này nằm ở Bộ, nằm ở các cục, vụ, đơn vị của Bộ, các hiệp hội, đơn vị sự nghiệp, doanh nghiệp ngành TT&TT, nằm ở các chuyên gia trong Bộ và trong ngành. Vấn đề chỉ là lấy ra thôi. Vấn đề chỉ là tổ chức thôi, thí dụ tổ chức hội thảo chuyên sâu về chính sách, rồi tổng hợp lại. Chữ “Sâu” cũng có một cái hay là giá trị cao. Tạp chí có thể có những nội dung giá trị cao để trở thành ấn phẩm trả tiền.

Rộng: Đó là các ấn phẩm, chuyên san cho từng lĩnh vực. Cái hay ở đây là Tạp chí có cơ hội tạo ra nhiều sân chơi, cho nhiều người. Có cơ hội để nhiều người sinh ra đứa con của mình, và vì là đứa con của mình mà họ phát huy hết tiềm năng. Hãy có niềm tin vào con người! Hãy mạnh dạn giao cho họ một ấn phẩm. Một người một ấn phẩm. Một người thì thành, nhiều người lại có thể không thành. Vì một người bây giờ không phải một người. Phía sau mỗi người bây giờ là hàng triệu, hàng tỷ người. Lời giải cho chữ "Rộng" là chữ "Nhỏ". Chia nhỏ ra và giao cho một người, giao cho một nhóm nhỏ.

Chữ “Rộng” cũng có cái hay là độc giả nhiều. Các lĩnh vực của Bộ đều động chạm đến 100 triệu người Việt Nam, như Bưu chính, Viễn thông, Công nghệ số, Chuyển đổi số, Báo chí, Sách, Truyền thông. Từ chữ “Sâu” - dành cho người chuyên môn - có ra được chữ “Rộng” - dành cho đại chúng - được không? Không những là làm được mà cần phải làm. Trung Quốc còn đặt mục tiêu đại chúng hoá Chủ nghĩa Mác-Lê. Vậy thì lĩnh vực TT&TT hoàn toàn có thể đại chúng hoá được. Một trong những cách đại chúng hoá là làm cẩm nang, từ chuyên sâu phải chuyển thành cẩm nang. Cẩm nang Chuyển đổi số của Bộ đã có hơn 10-20 triệu người đọc, lớn hơn nhiều Tạp chí.

Giải được chữ “Rộng” thì Tạp chí cũng sẽ giải được một vấn đề khá nặng là không cân đối giữa các lĩnh vực của Bộ. Vì ít người, ít nguồn lực nên Tạp chí khá bị lệch, rất nhiều lĩnh vực quản lý của Bộ bị bỏ sót, nhất là về Báo chí, Xuất bản và Truyền thông.

Mới: Cản trở với cái mới thì chủ yếu là sợ sai. Vậy hãy nói về cái mới ở mục tranh luận, mạn đàm, thử nghiệm, giới thiệu kinh nghiệm hay. Cái mới dễ ở chỗ, ít cạnh tranh, nó giống như “biển xanh”. Cái mới dễ ở chỗ, dễ làm cho mình trở thành quan trọng. Cái mới dễ ở chỗ, giá trị tạo ra cao hơn và vì thế trả được lương cao, tuyển được người giỏi. Cái mới dễ ở chỗ, những người giỏi thì thường ham mê cái mới, muốn làm cái mới và vì thế mà họ sẽ về nơi có cái mới, được làm là thích rồi, chưa cần đến lương cao. Cái mới dễ ở chỗ, điểm xuất phát là như nhau, không như cái cũ có người đã đi trước chúng ta cả chục năm, có khi tới vài chục năm, vượt lên họ là rất khó. Cái mới dễ ở chỗ, Tạp chí sẽ buộc phải dùng người ngoài nhiều hơn và vì thế mà bộ máy sẽ gọn nhẹ, thích ứng nhanh. Cái mới dễ ở chỗ, vì mới nên không biết và vì không biết mà tính học hỏi sẽ cao hơn, mà sức mạnh lớn nhất của một tổ chức bây giờ là tính học hỏi. Và cũng vì không biết, không có mà chúng ta sẽ phải đi ra ngoài, đi ra thế giới để tìm, để biết ai tốt nhất cái gì rồi mang về. Người giỏi nhất bây giờ là người biết ai giỏi nhất cái gì. Tạp chí sẽ có chỗ đứng tốt do làm cái mới.

Còn một câu chuyện thú vị khác từ trang của Tạp chí. Tạp chí TT&TT đã tận dụng sự đa dạng với sự tham gia của bốn cơ quan báo chí khác nhau. Đôi khi, có đến 3-4 TBT xuất hiện cùng một lúc - mỗi tổ chức mang theo đặc điểm văn hóa, phong cách làm việc, lĩnh vực chuyên môn và nội dung khác nhau. Điều này có lẽ là thách thức lớn nhất, vấn đề mà sau 5 năm vẫn chưa có lời giải hoàn hảo. Một phần nguyên nhân là chúng ta chưa giải quyết vấn đề một cách hiệu quả. Giải pháp tốt nhất có thể là mô hình 1 đội hình, 4 bản tin hoặc 4 đội hình, 1 bản tin. Nghĩa là có 4 ấn phẩm riêng về nội dung, nhưng chung nhau ở nền tảng số để tạo ra tạp chí, chung nhau ở phần hậu cần và cơ sở vật chất, cơ quan chức năng sử dụng chung, và chung nhau ở chỗ mà 20-40% doanh thu của mỗi tổ chức sẽ đóng góp vào nguồn thu chung của Tạp chí, phần còn lại sẽ được sử dụng riêng.

Tạp chí đang nổi bật với việc nhận được 80% ngân sách từ nguồn vốn công. Mặc dù điều này tạo ra thu nhập cao hơn cho nhân viên so với các đối thủ cạnh tranh, nhưng vẫn còn những khía cạnh cần được cải thiện như đoàn kết, chất lượng nội dung, và đội ngũ phóng viên. Không phải lúc nào cũng việc nhà nước tài trợ cũng đồng nghĩa với sự hoàn hảo, thậm chí trong một số trường hợp có thể tạo ra những vấn đề mới. Một giải pháp có thể là giảm ngân sách nhà nước xuống 30%, giúp Tạp chí trở nên hiệu quả hơn.

Muốn Tạp chí phát triển và trở nên vĩ đại, ngành công nghiệp cũng cần phải thay đổi và phát triển. Trong giai đoạn tiến triển mới của ngành công nghiệp, với sự chuyển đổi số, hạ tầng số, truyền thông số, và công nghiệp số, là cơ hội mới cho Tạp chí.

Hãy tận dụng cơ hội này để Tạp chí trở thành một nền tảng số, đồng thời các cơ quan báo chí cũng cần chuyển đổi thành nền tảng mới. Chỉ có những nền tảng mới như vậy mới có thể dẫn đầu xã hội, không chỉ làm độc giả mà còn tạo điều kiện cho họ trở thành những người tạo nội dung cho cơ quan báo chí. Và công nghệ số đã sẵn sàng để hỗ trợ cho hành trình này.